نقش علم و عمل در تکامل آدمی از نظر ملاصدرا
نویسندگان
چکیده مقاله:
«نفس ناطقه» فصل ممیّز انسان از دیگر انواع و «کمال عقلی» فصل ممیّز آدمیان از یکدیگر است. نفس ناطقه دارای دو قوۀ عقل نظری و عقل عملی است. لطیفۀ ملکوتی نفس که سرّی از اسرار الهی است ظرفیت ترقّی و استکمال به سوی واجب تعالی دارد و اگر انسان آن را مُهمل رها کند به سوی ظلمت و تاریکی خواهد رفت. تحوّلپذیری و استکمال نفس از اصول مسلّم فلسفۀ صدرایی است و حرکت جوهری یکی از عمدهترین دلایل آن است. بر این اساس، آدمی پیوسته در حال پویایی و صیرورت است و هیچ توقّف و ایستایی ندارد. سخن اصلی ما در این مقاله این است که حرکت کمالی جز از رهگذر علم و عمل میسّر نخواهد شد. کمال و سعادت در فلسفۀ صدرایی برخاسته از وجود است و راه آن از طریق علم و عمل که بالهای صعود به آسمان سعادت و قلۀ هِرم هستیاند، میگذرد. علم و عمل لازم و ملزوم یکدیگرند و هر یک سبب رشد دیگری و تحقّق مرتبه کاملتری از آن برای انسان میشود. البته، در مقام ارزشگذاری، علم، برتر از عمل است؛ زیرا هم در مرحلۀ ابتدایی، علم سبب عمل است؛ بهگونهای که در نبود نظر، عمل معنایی ندارد و هم در مراتب بالاتر، معرفت غایت عمل است و عمل مقدمه و مقوّم نظر است که موجب رفع موانع و حجابهای درونی و بیرونی میشود، یعنی زمینهای فراهم میکند تا وجود ملکوتی انسان نمایان و به علمی که از آن تعبیر به «معرفت ربوبی» میشود، منجر شود.
منابع مشابه
علم و نقش آن در کمال آدمی از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا
در عرفان ابنعربی و فلسفۀ صدرایی، علم، از حیث بدیهی بودن مفهومش و در نهایت خفا بودن حقیقتش، حکم وجود را دارد. هیچ چیزآشکارتر و روشنتر از مفهوم علم نیست تا به واسطۀ آن بتوان علم را تعریف کرد؛ همچنانکه حقیقتِ علم مانند حقیقتِ وجود، کاملاً مخفی است. بر اساسِ وحدت وجود، حقیقتِ علم، «وجودِ حق» است. در واقع، علم به عنوانِ صفتِ حقتعالی عینِ ذاتِ اوست و از آنجا که وجودِ او، فرد است و هیچ شریکی ندارد، علم نیز ف...
متن کاملعلم و نقش آن در کمال آدمی از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا
در عرفان ابنعربی و فلسفۀ صدرایی، علم، از حیث بدیهی بودن مفهومش و در نهایت خفا بودن حقیقتش، حکم وجود را دارد. هیچ چیزآشکارتر و روشنتر از مفهوم علم نیست تا به واسطۀ آن بتوان علم را تعریف کرد؛ همچنانکه حقیقتِ علم مانند حقیقتِ وجود، کاملاً مخفی است. بر اساس وحدت وجود، حقیقتِ علم، «وجود حق» است. در واقع، علم به عنوانِ صفتِ حقتعالی عینِ ذاتِ اوست و از آنجا که وجود او، فرد است و هیچ شریکی ندارد، علم نیز ف...
متن کاملنقش بدن در پیدایش علم حسی از نظر ابنسینا و ملاصدرا
اولین مرتبة علم حصولی که برای انسان حاصل میشود، علم حسی است. علم حسی زمینة پیدایش علم خیالی، وهمی و عقلی است؛ ازاینرو بحث از کیفیت پیدایش علم حسی دارای اهمیت است. از آنجا که علم حسی از طریق حواس ظاهری برای انسان حاصل میشود، این سؤال مطرح میشود که در فرآیند پیدایش ادراکات حسی، بدن و ابزار و آلات بدنی چه نقشی را ایفا میکند؟ آیا بدن دارای نقش اصیل و بالذات است یا اینکه نقش بدن و امور بدنی ابز...
متن کاملبررسی نقش عاطفه به عنوان واسط عمل و نظر از منظر ملاصدرا
اینکه ادراکات محض انسان چرا و چگونه به عمل منجر می شوند یکی از مسائل مهم درهر انسانشناسی ای است . به نظر می رسد عواطف انسان به عنوان ادراکاتی که فاعل آنها عقل عملی است می توانند گزینه مناسبی برای توجیه رابطه میان عمل و نظر باشند . ملاصدرا به عنوان یکی از فیلسوفان مکتب ساز در فلسفه اسلامی و فیلسوفی که نگاه جامع نگر به مسایل مختلف دارد ، رابطه میان عمل و نظر و چگونگی حصول فعل از نظر را مورد توجه ...
متن کاملتکامل نفس آدمی پس از رهایی از بدن عنصری از دیدگاه ملاصدرا و ابن عربی
طبق آنچه در این نوشته بیان گردید، در هر سه مکتب فلسفی ملاصدرا، عرفانی ابن عربی و قرآنی- روایی می توان نشانه های وثیقی در تأیید موضوع تکامل نفس در عوالم اخروی یافت. ملاصدرا که با پیش کشیدن مباحث حرکت جوهری، ترکیب اتحادی ماده و صورت و همچنین اتحاد عاقل و معقول توانسته بسیاری از معضلات فلسفی و مسائلی که تا پیش از او راه حل مناسبی نیافته بودند را به خوبی حل نموده و ارائه دهنده راه حل های نو برای مس...
منابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 21 شماره 79
صفحات 9- 28
تاریخ انتشار 2019-05-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023